Xuất nhập khẩu đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, là “cánh cửa” giúp doanh nghiệp vươn tầm thế giới. Tuy nhiên, hành trình chinh phục thị trường quốc tế không hề đơn giản, đặc biệt là khi doanh nghiệp phải đối mặt với “rào cản” mang tên thủ tục hải quan.
Bài viết này, SSR Logistics – chuyên gia xuất nhập khẩu uy tín với 20 năm kinh nghiệm – sẽ cùng bạn “giải mã” Top 5 khó khăn phổ biến trong thủ tục hải quan, giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện và giải pháp hiệu quả để “vượt qua” những “chướng ngại vật” này.
Thủ tục hải quan là gì
Định nghĩa về thủ tục hải quan
Thủ tục hải quan là toàn bộ quy trình hành chính bắt buộc mà các tổ chức, cá nhân phải tuân thủ khi nhập khẩu, quá cảnh hoặc tạm nhập tái xuất, tạm xuất tái nhập hàng hóa qua biên giới lãnh thổ Việt Nam và các quốc gia khác. Điều này được quy định tại Luật Hải quan và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Thủ tục hải quan bao gồm các công việc như: khai báo hàng hóa, nộp tờ khai, chứng từ; kiểm tra, giám sát hàng hóa; xác định trị giá, mã số hàng hóa; phân loại để áp mức thuế phù hợp; đóng dấu niêm phong an ninh hải quan (nếu cần); thực hiện các biện pháp kiểm tra chuyên ngành (kiểm dịch, kiểm nghiệm, giám định) đối với hàng hóa có yêu cầu đặc biệt; thu các loại thuế, phí, lệ phí hải quan.
Mục đích của thủ tục hải quan
Việc thực hiện thủ tục hải quan trong xuất nhập khẩu có những mục đích chính sau:
- Kiểm soát thương mại: Bao gồm quản lý chặt chẽ xuất nhập khẩu hàng hóa, phương tiện vận tải qua biên giới; ngăn chặn buôn lậu, gian lận thương mại; đảm bảo an ninh kinh tế, quốc phòng; kiểm soát xuất nhập khẩu các mặt hàng chuyên ngành; bảo vệ môi trường, nguồn lợi tự nhiên, sức khỏe cộng đồng.
- Thu thuế: Thu thuế, phí, lệ phí liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu theo quy định của pháp luật, nhằm ngăn chấn gian lận, trốn thuế, bảo đảm nguồn thu ngân sách, tài chính quốc gia.
- Thống kê: Thu thập, thống kê, xử lý thông tin, số liệu để cung cấp cho công tác quản lý, hoạch định chính sách thương mại, theo dõi, giám sát tình hình xuất nhập khẩu các mặt hàng nhạy cảm.
- Bảo vệ người tiêu dùng: Các biện pháp kiểm tra chất lượng, quy cách, nhãn mác hàng hóa, ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, kiểm soát nhập khẩu hàng hóa không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm giúp bảo vệ sức khỏe người dân và quyền lợi người tiêu dùng.
- Tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại: Tạo thuận lợi cho thương mại cũng là mục tiêu hàng đầu của thủ tục hải quan. Đơn giản hóa thủ tục, rút ngắn thời gian thông quan hàng, ứng dụng công nghệ thông tin giúp giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, thúc đẩy giao lưu, trao đổi hàng hóa giữa Việt Nam và thế giới.
Tóm lại, các mục đích khi thực hiện thủ tục hải quan trong hoạt động xuất nhập khẩu nhấn mạnh tầm quan trọng của thủ tục hải quan trong việc quản lý hoạt động xuất nhập khẩu theo đúng quy định pháp luật, giữ vững an ninh kinh tế, bảo vệ người dân và môi trường, góp phần phát triển hoạt động thương mại quốc tế của Việt Nam.
Những khó khăn trong thủ tục hải quan mà doanh nghiệp thường gặp phải
Doanh nghiệp xuất nhập khẩu thường gặp nhiều khó khăn trong việc thực hiện thủ tục hải quan, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh và tâm lý của họ. Dưới đây là một số khó khăn phổ biến nhất:
Quy trình hành chính phức tạp và thủ tục giấy tờ nhiều
Một trong những khó khăn lớn nhất mà doanh nghiệp phải đối mặt trong quá trình làm thủ tục hải quan là quy trình hành chính phức tạp với nhiều bước thủ tục phải trải qua, kèm theo đó là số lượng lớn các loại giấy tờ, chứng từ cần phải chuẩn bị.
Cụ thể, quy trình hải quan thường bao gồm các công đoạn như: khai báo hàng hóa, nộp tờ khai hải quan, chứng từ lô hàng, chứng từ vận tải, chứng từ thanh toán, xác định trị giá tính thuế, phân loại mã số hàng hóa, thực hiện các thủ tục kiểm tra chuyên ngành (kiểm dịch, kiểm nghiệm, giám định…), nộp các khoản thuế, phí, lệ phí liên quan, hoàn thành thủ tục cuối cùng để được nhận hàng. Các khâu công việc dày đặc, phức tạp này chắc chắn tốn kém rất nhiều thời gian cũng như chi phí đối với doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc lập hồ sơ để đáp ứng các yêu cầu, thủ tục cũng là một thách thức không nhỏ. Doanh nghiệp phải chuẩn bị nhiều loại chứng từ khác nhau như tờ khai, vận đơn, hóa đơn thương mại, chứng nhận xuất xứ, giấy phép chuyên ngành… với nhiều nội dung thông tin phải khai báo trùng lặp. Điều này không chỉ phức tạp mà còn rất dễ dẫn đến các sai sót, thiếu sót khiến hàng hóa có nguy cơ bị trì hoãn, chậm trễ quá trình thông quan.
Hơn nữa, các hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu của các cơ quan liên quan đến thủ tục hải quan như cơ quan Hải quan, Kiểm dịch, Kiểm nghiệm… chưa được kết nối đồng bộ, chia sẻ dữ liệu. Điều này khiến doanh nghiệp buộc phải cung cấp nhiều lần các thông tin giống nhau cho đa cơ quan, gây lãng phí về thời gian, công sức và chi phí.
Sự thay đổi liên tục của chính sách và quy định
Một trở ngại không nhỏ của các doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu là sự thay đổi liên tục của các chính sách, quy định hải quan mà họ phải tuân thủ. Nền kinh tế Việt Nam đang trong quá trình hội nhập sâu rộng hơn với khu vực và thế giới, pháp luật về lĩnh vực này liên tục thay đổi, sửa đổi, bổ sung và ban hành các thông tư, văn bản mới nhằm siết chặt quản lý, tăng cường chống gian lận buôn lậu, thương mại bất hợp pháp, quản lý thêm một số nhóm mặt hàng chuyên ngành, nhạy cảm… Pháp luật biến đổi thường xuyên theo hướng chặt chẽ khiến doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn trong việc theo kịp các quy định mới. Nếu không cập nhật và làm chủ các quy định pháp lý mới, doanh nghiệp dễ vi phạm pháp luật, bị xử phạt và rơi vào tình huống kinh doanh trái pháp luật.
Không chỉ vậy, nhiều doanh nghiệp cũng rất lúng túng khi làm thủ tục hải quan do việc giải thích, hướng dẫn và áp dụng các chính sách, quy định này tại nhiều cơ quan hải quan còn chưa thống nhất, thậm chí mâu thuẫn nhau. Sự bất đồng về cách hiểu, vận dụng quy định này không chỉ gây phát sinh thêm chi phí, thủ tục cho doanh nghiệp mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro khác. Để tiếp cận và nắm bắt kịp thời những thay đổi về pháp luật và cách áp dụng, doanh nghiệp buộc phải dành nhiều thời gian cũng như chi phí cho hoạt động này.
Top 5 khó khăn thường gặp trong thủ tục hải quan
Sự khác biệt giữa các nước về quy định hải quan
Hoạt động xuất nhập khẩu liên quan đến nhiều quốc gia trên thế giới cũng vừa là thuận lợi nhưng đồng thời là một thách thức lớn với doanh nghiệp khi mỗi quốc gia đều có những quy định về hải quan riêng biệt.
Cụ thể, các quốc gia có quy định khác nhau về mức thuế áp dụng với từng nhóm hàng hóa, yêu cầu chứng từ cần nộp, quy trình thủ tục hải quan từng bước, đối tượng được miễn trừ các loại thuế, phí, phân loại mã số hàng hóa và hệ thống hóa đơn tự vệ… Ngoài ra, các chuẩn mực và định mức kiểm tra chuyên ngành (như kiểm dịch động thực vật, kiểm nghiệm an toàn thực phẩm, hóa chất…) cũng khác nhau tùy theo đặc thù, điều kiện từng nước. Sự khác biệt này là một thử thách không nhỏ với doanh nghiệp khi họ phải thực hiện xuất nhập khẩu với nhiều đối tác trên nhiều quốc gia khác nhau. Doanh nghiệp buộc phải tìm hiểu và làm chủ hoàn toàn các quy định cụ thể của từng quốc gia để tránh vi phạm, sai sót về thủ tục, gây ảnh hưởng đến hoạt động xuất nhập khẩu.
Với một số mặt hàng đặc biệt nhạy cảm, chuyên ngành thì sự khác biệt về quy định giữa các nước càng lớn hơn. Để đáp ứng các yêu cầu khác nhau ở mỗi thị trường xuất nhập khẩu, doanh nghiệp thường phải sử dụng các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ chuyên nghiệp về thủ tục hải quan quốc tế. Tuy nhiên, chi phí cho các dịch vụ này thường rất cao, gây thêm gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh. Không những thế, công tác dịch vụ này cũng không phải lúc nào cũng thực sự đáp ứng kịp thời và chính xác theo yêu cầu của các nền kinh tế đang thay đổi liên tục về chính sách và quy định hải quan.
Chi phí hải quan cao
Một trong những vấn đề nhức nhối nhất mà doanh nghiệp thường xuyên phàn nàn khi tham gia hoạt động xuất nhập khẩu chính là chi phí hải quan quá cao. Thực tế, các khoản chi phí liên quan đến thuế nhập khẩu (bao gồm thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng…), phí, lệ phí hải quan (phí hải quan, phí giám định, phí lưu giữ hàng…) luôn chiếm tỷ trọng rất lớn trong tổng giá thành của hàng hóa xuất nhập khẩu, thường dao động trong khoảng từ 20-35% giá trị hàng hóa.
Con số này chưa kể đến các chi phí dịch vụ khác liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu như phí vận chuyển quốc tế, phí bảo hiểm hàng hóa, phí dịch vụ ngân hàng thanh toán quốc tế, chi phí dịch vụ khai báo làm thủ tục hải quan, phí lưu kho bãi, phí làm thủ tục thông quan hàng hóa… Tất cả các khoản chi phí trên khi cộng lại sẽ chiếm một tỷ trọng rất cao trong tổng chi phí hoạt động xuất nhập khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
Do đó, trước khi quyết định xuất khẩu hay nhập khẩu hàng hóa, các doanh nghiệp cần phải cân nhắc và tính toán rất kỹ lưỡng các chi phí hải quan phải chi trả để đánh giá mức độ hiệu quả kinh tế của hoạt động này. Một số giải pháp được các doanh nghiệp lựa chọn để giảm bớt gánh nặng chi phí như tận dụng tối đa các ưu đãi miễn giảm thuế từ các hiệp định thương mại quốc tế; nhập khẩu nguyên liệu, vật tư đầu vào cho sản xuất; hay thực hiện hoạt động gia công xuất khẩu để được hưởng ưu đãi miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu, vật tư sản xuất.
Rủi ro bị trì hoãn hoặc từ chối thông quan
Bên cạnh các vấn đề về quy trình phức tạp, chính sách thay đổi thường xuyên, sự khác biệt quy định giữa các nước, chi phí cao; việc hàng hóa bị trì hoãn hoặc bị từ chối thông quan cũng là một trong những rủi ro thường trực mà các doanh nghiệp xuất nhập khẩu rất lo ngại. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này rất đa dạng, từ những sai sót nhỏ như hồ sơ, chứng từ khai báo không đầy đủ, không chính xác hoặc không đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật, đến các trường hợp vi phạm nội dung nghiêm trọng như hàng hóa thuộc diện cấm hoặc hạn chế xuất nhập khẩu, liên quan đến các vấn đề về gian lận thương mại, buôn lậu…
Khi bị cơ quan hải quan trì hoãn thông quan, hàng hóa của doanh nghiệp sẽ bị giữ lại, chờ đợi việc bổ sung hoặc chỉnh sửa hồ sơ, giấy tờ. Điều này dẫn đến sự chậm trễ, gián đoạn trong việc vận chuyển, luân chuyển hàng hóa và gây ra nhiều rủi ro, chi phí phát sinh không đáng có như chi phí bảo quản, lưu kho bãi, chi phí vận chuyển bổ sung, phí hoa hồng… Ngoài tổn thất về mặt kinh tế, sự việc này còn có thể làm ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp đối với đối tác, khách hàng.
Trường hợp xấu hơn, nếu hàng hóa bị phát hiện vi phạm nghiêm trọng, doanh nghiệp có thể bị cơ quan hải quan ra quyết định từ chối cho phép thông quan, buộc phải tái xuất hoặc tiêu hủy lô hàng đó. Lúc này, toàn bộ chi phí đầu tư vào hoạt động xuất nhập khẩu và vận chuyển sẽ hoàn toàn bị đổ sông đổ biển, gây ra tổn thất nặng nề, thậm chí là nguy cơ phá sản cho doanh nghiệp.
Do vậy, để tránh phải đối mặt với các rủi ro trên, doanh nghiệp cần hết sức cẩn trọng, tuân thủ chặt chẽ pháp luật hải quan, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, chứng từ theo đúng quy định. Việc nghiên cứu, tìm hiểu kỹ càng các quy định pháp luật liên quan, nắm vững các thủ tục cần thực hiện trước khi thực hiện xuất nhập khẩu là điều tối quan trọng. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần chủ động cập nhật kịp thời những thay đổi trong chính sách, quy định mới để điều chỉnh phương án kinh doanh, không bị động và mắc phải những sai phạm đáng tiếc.
Tóm lại, các khó khăn trên đã phản ánh một thực tế không mới nhưng vẫn là những trở ngại lớn mà các doanh nghiệp trong và ngoài nước đang phải đối mặt khi tham gia hoạt động xuất nhập khẩu qua đường hải quan tại Việt Nam. Những vấn đề như quy trình hành chính rườm rà, phức tạp; các chính sách, quy định luôn biến động; sự khác biệt về thủ tục giữa các nước; chi phí cao; rủi ro bị chậm trễ hoặc hủy bỏ thông quan… đều khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, thiệt hại cả về thời gian lẫn chi phí, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả kinh doanh xuất nhập khẩu.
Dịch vụ thủ tục hải quan của SSR Logistics
Với hơn 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dịch vụ hải quan và gần 1 triệu tờ khai thành công, SSR Logistics tự hào là đơn vị dẫn đầu thị trường về dịch vụ kê khai hải quan uy tín và chất lượng.
Khác với nhiều doanh nghiệp mới thành lập, SSR Logistics có đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc mọi quy định và thủ tục hải quan. Với tỷ lệ sai sót gần như bằng 0, SSR Logistics luôn đảm bảo kê khai chính xác và nhanh chóng giúp khách hàng tiết kiệm tối đa thời gian và chi phí.
Dịch vụ thủ tục hải quan trọn gói tại SSR Logistics
Tại SSR Logistics, chúng tôi nhận thức rõ tầm quan trọng của việc thông quan hàng hóa một cách nhanh chóng và hiệu quả trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày nay. Chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ thủ tục hải quan trọn gói, chuyên nghiệp, đáng tin cậy với ba lợi thế cạnh tranh vượt trội:
- Chuyên môn sâu rộng: Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm thông thạo các quy định và luật pháp hải quan các quốc gia trên thế giới, đảm bảo các thủ tục được xử lý một cách chính xác và tuân thủ đầy đủ.
- Quy trình nhanh chóng: Với hệ thống xử lý tối ưu và quy trình tin gọn, chúng tôi cam kết rút ngắn thời gian thông quan, giúp hàng hóa của quý khách giao nhận theo cam kết.
- Mạng lưới toàn cầu: Với mạng lưới đại lý có trên 50 quốc gia khắp thế giới, chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ quý khách thông quan mọi lúc, mọi nơi một cách thuận tiện và linh hoạt.
Qua bài viết này, SSR Logistics mong rằng quý khách hàng đã có cái nhìn tổng quan về các khó khăn doanh nghiệp thường gặp trong thủ tục hải quan. Để khám phá thêm kiến thức đa dạng trong lĩnh vực Logistics, quý vị có thể truy cập Chuyên mục Kiến thức Logistics trên trang web của chúng tôi.
SSR Logistics hi vọng có cơ hội được trở thành đối tác đồng hành của quý khách, đem đến những giải pháp tối ưu nhất cho công việc kinh doanh xuất nhập khẩu. Nếu quý khách có bất kỳ thắc mắc nào về dịch vụ của chúng tôi, hãy liên hệ ngay để được tư vấn chi tiết.
Với đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm, mạng lưới đối tác rộng lớn và các giải pháp vận chuyển, thủ tục hải quan linh hoạt, SSR Logistics tự tin mang đến cho quý khách hàng một dịch vụ hoàn hảo nhất, phản ánh năng lực và cam kết của chúng tôi.
Doanh nghiệp có nhu cầu tư vấn về thủ tục hải quan hãy liên hệ với SSR Logistics qua Hotline (+84) 911 988 484 hoặc để lại thông tin tại đây để được tư vấn cụ thể.
Với hệ thống kho bãi hiện đại cùng đội ngũ nhân viên vận chuyển kinh nghiệm, SSR Logistics cung cấp đa dạng các dịch vụ hỗ trợ đi kèm như: thủ tục hải quan, cho thuê kho bãi, vận tải nội địa, vận tải quốc tế với đường biển, đường hàng không và chuyển phát nhanh quốc tế.
